Цæгат Ирыстоны Хетæгкаты Къостайы номыл паддзахадон университеты ацыд егъау зонадон-практикон конференци «Великая Отечественная война и российское общество».

Фашизмы ныхмæ уæлахизы 80 азæн нывонд форум уыд, уæды трагикон азты цауты мысæн æмæ историон æцæнгдзинад бахъахъхъæнынмæ тырнæг ахуыргæндты, иртасджыты æмæ æхсæнады иудзинады символ.

Форум байгомгæнгæй ЦИПУ-йы ректор Огъуаты Алан фæнысан кодта: «Мах университетæн ахæм конференци аразын æрмæст нæ зонадон хæс нæу, фæлæ зæрдылдарыны кад. Уыцы хæсты азты нæ университеты сæдæгай ахуыргæнджытæ æмæ студенттæ ацыдысты фронтмæ, бирæтæ дзы фæстæмæ нал æрыздæхтысты. Махæн нæ хæс у æрмæст се сгуыхтдзинад нæ зæрдыл дарын нæ, фæлæ йæ фæсивæдмæ фæхæссын æнæзыгъуыммæйæ нырыккон зонад æмæ ахуырады æххуысæй. Мах хъуамæ уæм Цытджын Уæлахизы аккаг фæдонтæ».

Конференци арæзт æрцыд Уæрæсейы историон æхсæнады æххуысæй æмæ æрæмбырд сты архайджытæ Уæрæсейы регионтæй æмæ фæсарæйнаг бæстæтæй. Уыдоны хыгъд Иран, Армени, Казахстан æмæ Хуссар Ирыстон.

Форум райдайæны фæнысан кодтой цыртдзæвæнмæ дидинджытæ æвæрыны церемонийæ Фыдыбæстæйы Стыр хæсты рæстæг цы ахуыргæнджытæ æмæ студенттæ ацыдысты хæстмæ æмæ нал сыздæхтысты, уыдоны кадæн. Зæрдылдарыны акци сси сæрибар æмæ сабыр цардæн йæхи чи снывонд кодта, уыцы фæлтæрæн цыт æмæ арфæйы нысан. Архайджытæ сын сæ ном ссардтой æдзæмæй алæугæйæ.

Пленарон æрбадты архайджытæн раарфæ кодтой РЦИ-Аланийы Парламенты сæрдар Тускъати Таймураз, Уæрæсейы историон æхсæнады правленийы сæрдар Гагкути Руслан, ВНЦ РАН-ы директор Цыбырты Алексей, Хуссар Ирыстоны ректор Тедеты Вадим, ЦКФЗ-йы Уæрæсейы Президенты æххæстбарджын минæвары аппараты Цæгат Ирыстоны сæйраг федералон инспектор Сергей Гончаров, дины кусджытæ æмæ барадхъахъхъæнæг органтæ.

Пленарон æрбадты йæ доклад бакаст Гагкути Руслан. Радзырдта Уæрæсейы историон æхсæнады ахуырадон архайды тыххæй. Уый фæстæ рацыд этнологи æмæ антропологийы Институты директор Алексей Загребин. Историон зонæдты доктор дзырдта йæ фæлтæрддзинадыл советон хæстонтæй чи фæмард, уыдоны хуыз сног кæныныл. Фыдыбæстæйы Стыр хæсты истори ахуыр кæныны Центры разамонæг Сергей Кудряшов рахаста рæгъмæ йæ иртасæн куыст оккупацигонд территоритыл нацистон терроры тыххæй æмæ радзырдта æрхъуыдыгонд зонды æххуысæй центр Фыдыбæстæйы Стыр хæсты историйы æнæзонгæ факттæ куыд иртасы. ЦИПУ-йы историон факультеты декан æмæ Цæгат Ирыстоны Уæрæсейы историон æхсæнады Советы хайады сæрдар Плиты Зæлинæ радзырдта нæ регионы проект «Без срока давности»-йы рапарахатыл. Факультеты ахуыргæджытæ æмæ студенттæ куыд рабæрæг кодтой финаг бархи æфсæддонты-нацистты æмархайджыты фыдракæндтæ Цæгат Ирыстоны территорийыл. Уæрæсейаг литературæйы историйы Паддзахадон музейы директор Дмитрий Бак радзырдта конференцийы архайджытæн Фыдыбæстæйы Стыр хæсты историон-культурон проблематикæйыл нырыккон музейон экспозициты тыххæй.

Конференци куыста æртæ тематикон секцийы. Ныхас дзы цыд ахæм темæтыл:

СССР-ы адæмыхæттыты иудзинад æмæ героизм хæсты азты. Архайджытæ æрдзырдтой алы регионы æмæ алы адæмыхатты бавæрæныл иумæйаг нысанмæ цæугæйæ.

Цæгат Кавказы адæмыхæттыты бавæрæн Цытджын Уæлахизмæ. Уæлдай цæстдард цыдис регионты цæрджыты уникалон ныхмæлæуды хицæндзинæдтæм немыцаг-фашистон оккупантты ныхмæ.

Фыдыбæстæйы Стыр Хæсты историйы зыгъуыммæ равдыст æмæ нырыккон лыггæнинаг фарстатæ. Эксперттæ анализ скодтой историон факттæй хи пайдайæн архайды проблемæйæн æмæ бахастой фæндонтæ сæ ныхмæ архайынмæ.

Кавазыл тох: фронты арæнтæ æмæ мысæны арæнтæ. Архивон документты бындурыл æмæ ветеранты мысинæгтæм гæсгæ Кавказы карз хæсты æххæст ныв сбæрæг кодтой.

Цифрон истори: Фыдыбæстæйы Стыр хæсты тыххæй зонындзинæдты парахат кæныны ног фæзилæнтæ. Равдыстой историон æцæгдзинад бахъахъхъæнынæн нырыккон цифрон технологитæ.

Цытджын Уæлахизы хатдзæгтæ: геополитикæ æмæ историйы уроктæ. Архайджытæ æркастысты Уæлахизы тæвагмæ фæсхæстон цардыуаджы арæзтыл æмæ райстой нырыккон дуджы актуалон уроктæ.

Конференцийы фæстæ архайджытæ ацыдысты экскурсийы Джызæлы цур уникалон мемориалон историон комплекс «Барбашово поле»-мæ. Æфсæддон кады цыртдзæвæн бахъахъхъæдта советон салдæттыты героизмы мысæн. Ам йе ‘нæмæлгæ сгуыхтдзинад равдыста Советон Цæдисы Герой, сыбираг хæстон Петр Барбашов, знæгты дзот фашистон атакæйы рæстæг йæхицæй бамбæрзгæйæ.

Комплекс арæз у Фыдыбæстæйы Стыр хæсты рæстæджы æфсæддон экспонатты уникалон коллекцийæ, геройты аллейæ æмæ хæстон музей «Дзот»-æй.

Конференци аразджыты бæлвырдæй уырны, форум кæй уыдзæн зынгæ бавæрæн историон зæрдылдарæнмæ, наукон иртасæнтæ æмæ фæсивæды патриотон хъомылады райрæзтмæ.

Подвиг, память и противодействие: в СОГУ прошла конференция к 80-летию Победы